De functie van Usenet, historisch en heden ten dage, is het bieden van een netwerk waar iedere gebruiker vrijelijk informatie kan posten die vervolgens snel wordt verspreid, zodat iedere andere gebruiker zo gemakkelijk mogelijk toegang tot die informatie kan krijgen. Usenet heeft grote invloed gehad op vele facetten van het huidige Internet, met name forumsoftware en andere op communicatie gerichte technologieën.
Usenet is een van de oudste computernetwerken: het werd in 1979 ontworpen en meer dan tien jaar vóór het World Wide Web ingevoerd. Usenet is een gedistribueerd netwerk, wat betekent dat het niet door een enkele bron wordt gecontroleerd. Usenet-servers van verschillende hosts voeden en trekken van elkaar aan om de informatie die zij opslaan te verspreiden, zodat gebruikers van om het even waar toegang hebben tot dezelfde informatie als om het even welke andere gebruiker. Deze distributie betekent ook dat Usenet grotendeels ongecensureerd is.
Geruime tijd was Usenet voornamelijk toegankelijk voor universiteitsdocenten en studenten en alleen voor de meest technisch onderlegde thuisgebruikers, net als het Internet zelf. In die tijd was Usenet een middel om bestanden en e-mail over te brengen, maar ook een forum om allerlei onderwerpen met andere gebruikers te bespreken. Deze "forums" zijn de nieuwsgroepen zelf. Tegenwoordig zijn "Usenet" en "nieuwsgroepen" termen die door veel mensen door elkaar worden gebruikt, maar het onderscheid tussen beide moet worden uitgelegd. Eenvoudig gezegd zijn nieuwsgroepen opslagplaatsen van informatie, terwijl Usenet het netwerk is dat deze groepen host.
Net als bij message boards op het web gebruiken nieuwsgroepgebruikers pseudoniemen en posten zij berichten (artikelen genaamd) die elke andere gebruiker kan lezen. Er zijn duizenden nieuwsgroepen over vrijwel elk denkbaar onderwerp. Hoewel Usenet-nieuwsgroepen door vele hosts niet gecensureerd worden, kunnen sommige nieuwsgroepen personen hebben die als moderators en administrators optreden, die ervoor zorgen dat alle berichten relevant blijven voor het onderwerp van de nieuwsgroep en opruiende inhoud verwijderen.
Naarmate het internet zich heeft ontwikkeld, hebben verschillende innovaties Usenet als communicatiemiddel op de proef gesteld, maar de populariteit ervan is voortdurend gegroeid. Hoewel Usenet een van de oudste netwerken is, is het ideaal dat gebruikers over de hele wereld recht hebben op ongecensureerde, peer-moderated communicatie een ideaal dat het Usenet-netwerk nog lang in de toekomst in leven zal houden.